آرایه های ادبی توفیق ادب فارسی هفتم

ادبیات پایه هفتم ( شعر خوانی درس توفیق ادب )

شعر خوانی ( توفیق ادب )

قالب این شعر : مثنوی است یعنی هر بیت دارای یک قافیه است .

توفیق ادب

ای خدا ! ای فضل تو حاجت روا / با تو یاد هیچکس نبود روا

قافیه : روا و روا

معنی : ای خدایی که لطف و احسان تو نیاز های ما را برآورده می کند. با وجود تو، یاد کردن از هیچ کس شایسته نیست.

( روا ) در مصرع اول به معنای بر آورده کردن و در مصرع دوم به معنای شایسته بون

فطره دانش که بخشیدی ز پیش / متصل گردان به دریاهای خویش

قافیه : پیش و خویش

معنی : علم اندکی که از نزد خودت به ما بخشیدی به دریای علم خودت متصل کن

مفهوم بیت: خدایا علم ما را زیاد کن.

دانش ادبی : قطره نماد کمی و دریا نماد بسیاری است

صد هزاران دام و دانه است ای خدا / ما چون مرغان حریصی بی نوا

قافیه : خدا و نوا

معنی : علم اندکی در وجود من هست. آن را از هوی و هوس و خواسته های مادی نجات بده.

دانش ادبی : دام و دانه نماد مشکلات و گرفتاری های دنیوی / انسان به مرغان تشبیه شده که انسان مشبه و مرغان مشبه به است و وچه شبه حریص و بیچاره بودن

گر هزاران دام باشد هر قدم / چون تو با مایی ، نباشد هیچ غم

قافیه : قدم و غم

معنی :ی خدا در مسیر زندگی ما هزاران گرفتاری وجود دارد در حالی که ما همچون پرندگانی طمع کار و بیچاره ایم.

از خدا جوییم ، توفیق ادب / بی ادب ، محروم شد از لطف رب

معنی بیت : از خدا می خواهیم که در فراگیری ادب و فرهنگ درست ما را یاری دهد. زیرا انسان بی ادب از رحمت خدا بی نصیب است.

بی ادب ،تنها نه خود را داشت بد / بلکه آتش در همه آفاق زد

معنی بیت : آدم بی ادب نه فقط به خودش بدی میکند. بلکه بدی او همه جهان را در برمی گیرد.

تاریخ ادبیات

مولانا جلال الدین از شاعران و عرفای قرن 7 و زاداگاه ایشان در بلخ است و در قونیه که ترکیه امروزی است مدفون شده است . آثار ایشان مثنوی معنوی در قالب مثنوی و دیوان شمس که در قالب غزل می باشد مولوی 26 هزار بیت شعری دارد .

معنی شعر توفیق ادب (ای خدا ای فضل تو حاجت روا) | ستاره

متصل گردان به دریاهای خویش

معنی بیت: خدایا، دانش اندکی را که همچون قطره‌ای از دریاها به ما بخشیده‌ای را به دریاهای دانش بیکران خود متصل کن

قطره نماد کمی و دریا نماد بسیاری است.

~★~★~★~

صد هزاران دام و دانه است ای خدا

ما چو مرغان حریصی بی نوا

معنی بیت: خدایا همچون پرندگان حریص و گرسنه‌ای که در مسیر پروازشان دام‌های پر دانه‌ بسیاری گسترده شده است، در مسیر زندگی ما نیز امکان لغزش و خطا و گمراهی بسیار است.

آرایه های ادبی:

~★~★~★~

گر هزاران دام باشد هر قدم

چون تو با مایی، نباشد هیچ غم

معنی بیت: اما اگر در هر قدم از مسیر زندگی ما هزاران خطر باشد، نگرانی و اندوهی نداریم زیرا می‌دانیم که تو خدای مهربان، هرگز بنده‌ات را تنها گذاری.

~★~★~★~

از خدا جوییم توفیق ادب

بی ادب، محروم شد از لطف رب

معنی بیت: از خدا می‌خواهیم که ما را موفق کند که بنده مطیع و شاکری باشیم. زیرا بنده ناسپاس و نافرمان از لطف پروردگار محروم خواهد شد.

آرایه های ادبی:

تضاد: تضاد بین ادب و بی ادب

~★~★~★~

بی ادب، تنها نه خود را داشت بد

بلکه آتش در همه آفاق زد

معنی بیت: انسان ناسپاس و گمراه تنها به خودش بدی نمی کند، اخلاق رفتار بد او مانند آتش به همه جا سرایت می‌کند و به همه زیان می‌رساند.

معنی کلمات:

آفاق: آسمان‌ها، منظور کل جهان هستی است

مشق فارسی دوره اول متوسطه

بیت:

ای خدای مهربان و بخشنده ، ای که از فضل و بخشش تو حاجت هر نیازمند برآورده می شود، با بودن خدایی چون تو، شایسته نیست . که بنده به دیگری روی آورد و از غیر تو یاری بخواهد.

2بیت:

- خدایا ، دانش اندک ما را که همچون قطره ای از دریاهاست. به دریاهای دانش بیکران خود متصل کن


بیت 3 :

خدایا همچون پرندگان حریص و گرسنه ای که در مسیر پروازشان دام های پردانه ی بسیاری گسترده شده، در مسیر زندگی ما نیز امکان لغزش و خطا و گمراهی بسیار است.

بیت 4 :

اما اگر در هر قدم از مسیر زندگی ماهزاران خطر باشد، نگرانی و اندوهی نداریم زیرا می دانیم که تو برای خدای مهربان، هرگز بنده ات را تنها گذاری.

بیت 5:

از خدا می خواهیم که ما را موفق کند که بنده ی ، مطیع و شاد باشیم. زیرا بنده ناسپاس و نافرمان از لطف پروردگار محروم خواهد شد.

بیت 6:

انسان ناسپاس و گمراه تنها به خودش بدی نمی کند، اخلاق رفتار بد او مانند آتش به همه جا سرایت می کند و به همه زبان می رساند.

*********

دراین شعرمولانا انسان ناشکر و ناسپاس در برابر خداوند را، انسان بی ادب نامیده است که نه تنها خودش را از نعمت‌های الهی محروم می کند، بلکه با ناشکری، برای همه اطرافیـانش بدی به وجود می آورد.
مولانا از ناسپاسی اقوام دیگر در گذشته، مثال می زند و می گوید که قوم موسی و عیسی نیز دایما ایراد می گرفتند و ناشکر بودند و برای همین روزی خود را نزد خداوند کم می کردند.
به هر حال هرکسی، نتیجه رفتارهایش را می بیند و ناشکری و گستاخی، نتیجه خوبی ندارد. حتی فرزند بی ادب در خانواده نیز، خود را از نعمت‌های خانواده محروم می‌کند.
***

بی‌ادب محروم گشت از لطف رب
بی‌ادب تنها نه خود را داشت بد
بلک آتش در همه آفاق زد
مایِده از آسمان در می‌رسید
بی‌شَری و بیِع و بی‌گفت و شنید
درمیان قوم موسی چند کس
بی‌ادب گفتند کو سیر و عدس
مُنقطع شد خوان و نان از آسمان
ماند رنج زَرع و بیل و داس‌مان
باز عیسی چون شفاعت کرد حق
خوان فرستاد و غنیمت بر طَبَق
باز گُستاخان ادب بگذاشتند
چون گدایان زَله‌ها برداشتند
لابه کرده عیسی ایشان را که این
دایمست و کم نگردد از زمین
بدگمانی کردن و حرص‌آوری
کُفر باشد پیش خوان مِهتری
هر چه بر تو آید از ظلمات و غم
آن ز بی‌باکی و گُستاخیست هم
هر که بی‌باکی کند در راه دوست
ره‌زن مردان شد و نامرد اوست
از ادب پرنور گشته‌ست این فلک
وز ادب معصوم و پاک آمد مَلَک
مولانا ،مثنوی معنوی


۱-توفیق ادب داشتن: فرصت و امکان با ادب بودن
۲-آفاق: آسمان‌ها، منظور کل جهان هستی است.
۳-مایده: نعمت های خوراکی
۴-شری و بیع: خرید و فروش
۵-معنی بیت: وقتی قوم موسی از سر ناسپاسی، قدر نعمت‌هایی که خدا برایشان می فرستاد را ندانستند، آن نعمت‌ها قطع شدند و آن مردم در رنج و زحمت افتادند
۶-خوان: سفرهرطبق: سینی
۷-ادب بگذاشتند: ادب را کنار گذاشتند
۸-زله برداشتن: باقیمانده و ریزه‌های غذا را جمع کردن
۹-لابه کردن: التماس و زاری کردن
۱۰-خوان مهتری: سفره بزرگان
۱۱-معنی بیت: هرکسی که نسبت به دوست خود، قدرنشناس و بی ادب باشد، انسان واقعی و با معرفت نیست
۱۲-معنی بیت: روشنی این عالم، از نور ادب و شکرگزاری و قدردانی است و فرشتگان برای همین ادب و سپاسگزاری که در طبعشان دارند، این قدر پاک و معصوم هستند.

---

ارائه شده توسط : حسین ایزدی

در وب سایت : جم نما