تحقیق در مورد اسماعیل جزری

بدیع‌الزمان ابوالعز بن اسماعیل بن رزاز جَزَری (۱۱۳۶‌‌‌‌‌‌‌‌تا‌۱۲۰۶‌میلادی) همه‌چیزدان، مخترع، ریاضی‌دان، صنعت‌گر و مهندس مکانیک [۱][۲] [۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱] اهل جزیره بوتان در ترکیه امروزی بود.[۱۲][۱۳][۱۴]

معروفترین کتاب او «الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعة الحیل» است که با عنوان «مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی» به فارسی ترجمه شده است.

جزری این کتاب را در سال ۶۰۲ هجری به فرمان قرا ارسلان امیر سلسله آرتوقلو در دیاربکر آناتولی تألیف کرده است.[۱۵]

در این کتاب طرز کار و ساخت ۵۰ دستگاه که خود ساخته و به کار برده را تشریح می‌کند. این دستگاه‌ها شامل ساعت‌های آبی و شمعی، ظرف‌ها و فواره‌های خودکار، وسایل آبرسانی از نهر و چاه، ابزار خودکار نواختن نی و دیگر وسایل از جمله قفل رمزی و قفل کلون‌دار و ابزار هندسی است.[۱۶] بخش عمده اسباب و تعبیه‌هایی که وی در آن شرح می‌دهد اختراع خود او بوده‌است.[۱۷]
محتویات

۱ اختراعات مهم
۱.۱ دستگاه اتومات
۱.۲ میل سوپاپ
۱.۳ دستگاه خون گیری مدرج
۱.۴ دنده سگمنت
۱.۵ میل لنگ
۱.۶ پمپ آب مکشی پیستونی
۱.۷ تکنیکهای مهم ساخت و تولید
۱.۷.۱ لایه لایه کردن تیرهای چوبی برای کم کردن اثر کج شدگی چوب
۱.۷.۲ بالانس کردن چرخها
۱.۷.۳ استفاده از الگوهای چوبی و کاغذی
۱.۷.۴ ریخته گری در قالب شنی به سبک امروزی
۱.۷.۵ ساییدن نشیمنگاه شیرآلات توسط سنگ برای آب بندی کردن آنها
۲ پیوند به بیرون
۳ نگارخانه
۴ منابع

اختراعات مهم
دستگاه اتومات

الجزری نخستین ربات قابل برنامه‌ریزی انسان نما را در اواخر عمرش ساخت. به این علت او به عنوان پدر علم مهندسی رباتیک جهان شناخته می‌شود. اختراع او، یک قایق آبی بود که در آن چهار نوازندهٔ مصنوعی موسیقی برای مراسم و برنامه‌های جشن سلطنتی، آهنگ می‌نواختند و حاضران را سرگرم می‌کردند، سازها به صورت هیدرولیک و با کمک آب برنامه‌ریزی می‌شود.[۱۸]
میل سوپاپ

اولین بار بدیع الزمان جزری در قرن ۱۳ میلادی در طراحیهای اتوماسیون و ساعتهای آبی خود از میله گردان دارای برآمدگیها برای باز و بسته کردن سوپاپها استفاده کرد[۱۹]
دستگاه خون گیری مدرج

در قرون میانه گرفتن خود از بیماران بسیار مرسوم بود و مطابق طب جالینوسی در مورد بیماریهای زیادی و بر اساس سن و وزن و فصل از سال خون گیری تجویز میشد. بدین دلیل صف طولانی از مریضهای منتظر خون گیری همواره در جلوی هم مطب حضور داشتند و طبیب موظف بود میزان دقیقی خون از آنها بگیرد که کار سختی بود.
خون گیر اتوماتیک جزری

بدیع الزمان جزری چهار نوع دستگاه طراحی کرد که خون را به ظرف زیرین آن هدایت میکرد یک وزنه و یک شناور با طنابی که حول یک پولی پیچیده شده بود در تعادل بودند . افزایش میزان خون گرفته شده باعث حرکت شناور و در نهایت حرکت عقربه ای متصل به پولی بر روی درجه بندی بالای دستگاه میشد و پرستار میتوانست میزان خون گرفته شده را در آن واحد مشاهده کند..[۲۰]
دنده سگمنت

بدیع الزمان جزری در ۱۲۰۶ میلادی اولین بار دنده سگمنت را برای تبدیل حرکت چرخشی به حرکت رفت و برگشتی برای کشیدن آب اختراع کرد که امروزه در صنعت مصارف زیادی دارد.[۲۱]
میل لنگ
یک اختراع جزری دستگاه آبیاری اتوماتیک با نیروی الاغ ـاستفاده از چرخ دنده و محور و توربین قابل مشاهده است

طرحهای شبه میل لنگ از یونان و روم و ایران باستان برای تبدیل حرکت خطی به شبه دورانی مثلا در آسیابهای دستی بکار میرفته اند و بنوموسی نیز در قرن ۹ میلادی نمونه ای شبه میل لنگ را بکار میبرند ولی اولین طرح میل لنگ امروزی را بدیع الزمان جزری در ۱۲۰۶ میلادی در طراحی یک پمپ آب دو سیلندر بکار برد که ۶ قرن بعد در موتورهای بخار و سپس درونسوز کاربرد آن شروع شد.[۲۲]
پمپ آب مکشی پیستونی

بدیع الزمان جزری در اواپل قرن ۱۳ میلادی یک پمپ دو سیلندر با آرایش متضاد (باکستر) طراحی کرد که تمام اجزای یک پمپ امروزی مثل سوپاپ میل لنگ چرخ طیار و.. را دارد بود و میتوانست آب را تا ارتفاع ۱۳.۶ متر بالا بکشد..[۲۳][۲۴]

جزری علاوه بر دانشها و فنون مهندسان مسلمان پیش از خود تعدادی از ابزارها و دستگاه‌های مکانیکی و هیدرولیکی مثل موتورهای بخار و موتوربایسیکل‌های درون‌سوز را طراحی کرده و ساخته بود بطوری که حتی امروزه هم تأثیر نوآوری‌های او در علم مکانیک قابل مشاهده است..

در کتاب جزری شمار چشمگیری واژه و اصطلاح فارسی یافت می‌شود که نشانگر تأثیر بزرگ ایرانیان در فناوری جهان اسلام در سده‌های میانه است.[۲۵]
تکنیکهای مهم ساخت و تولید

بدیع الزمان تکنیکهای مهم ساخت و تولید را ابداع کرد که پاره ای از آنها به شرح ذیل است:[۲۶]
لایه لایه کردن تیرهای چوبی برای کم کردن اثر کج شدگی چوب
بالانس کردن چرخها
استفاده از الگوهای چوبی و کاغذی
ریخته گری در قالب شنی به سبک امروزی
ساییدن نشیمنگاه شیرآلات توسط سنگ برای آب بندی کردن آنها

---

ارائه شده توسط : حسین ایزدی

در وب سایت : جم نما