جم نما
    • 🏠 صفحه اصلی
    • 🎭 سرگرمی ها
    • 🎧 موسیقی ها
    • 🔬 مقاله و تحقیق
    • 📰 عناوین اخبار
    • ✍️ انتقاد و پیشنهاد
    1. 🏠صفحه اصلی
    2. 🔬 تحقیق و مقاله
    3. محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت معنی

    محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت معنی

    محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت معنی
    امتیاز دهید ☆☆★★★ رتبه 3 از 5

    تعداد نظرات

    0 دیدگاه

    تعداد لایک

    15 پسندیدن

    تاریخ انتشار

    شنبه ۲۲ آبان ۱۴۰۰

    بازدید

    764 نفر

    شعر مست و هشیار که در کتاب فارسی پایه دوازدهم آمده، مناظره ای است میان یک مرد مست با محتسب که در طی این گفت‌و‌گو، اوضاع نابسامان و فساد اجتماعی زمانه برملا می‌شود. این شعر از پروین اعتصامی و در قالب قطعه است.
  • قالب شعر: قطعه
  • نوع ادبی: ادبیات تعلیمی، مناظره
  • وزن شعر: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
  • ردیف: «نیست»
  • کلمات قافیه: «افسار، هموار، بیدار، خمّار، بدکار، دینار، تار، عار، بسیار، هشیار»
  • محتوای شعر:‌ نشان دادن فساد و ریاکاری اجتماع در زمانه‌ی شاعر
  • محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت معنی

    معنی شعر مست و هوشیار با آرایه ها و نکات مهم

    ۱.

    محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت
    مست گفت: «ای دوست، این پیراهن است افسار نیست»

    محتسب، مأمور اجرای حکام دین، در راه مستی را دید و یقهٔ پیراهنش را گرفت. مست گفت: ای دوست، این پیراهن است که آن را گرفته‌ای، افسار نیست. (به کنایه یعنی یقه ام را رها کن.)

    معنی واژگان: محتسب: ماموری كه كار وی نظارت بر اجرای احكام دین بود / گریبان: یخه / افسار: عنان

    آرایه های ادبی: گریبان و پیراهن: تناسب / است و نیست: تضاد / واج آرایی صامت‌های «س و ت»

    مفهوم: برخورد تحقیرآمیز و خشن مأموران حكومتی با متهم.

    ۲.

    گفت: «مستی، زان سبب افتادن و خیزان می‌روی»
    گفت: «جُرم راه رفتن نیست، ره، هموار نیست»

    محتسب گفت تو مست هستی به همین دلیل تلوتلو خوران راه می‌روی. مست پاسخ داد: تقصیر راه رفتن من نیست، راه صاف و هموار نیست.

    معنی واژگان: افتان و خیزان: تلوتلو خوران / جرم: گناه، بزه

    آرایه های ادبی: افتان و خیزان: تضاد / هموار نبودن راه: کنایه از نابسامانی اجتماعی / ره، می‌روی، راه رفتن: تناسب / واج آرایی «ر، ت»

    مفهوم: فساد و نابسامانی اجتماعی

    ۳.

    گفت: «می‌باید تو را تا خانهٔ قاضی بَرَم»
    گفت: «رو، صبح آی، قاضی نیمه شب بیدار نیست»

    محتسب گفت: باید تو را به خانهٔ قاضی ببرم (تا در مورد تو حکم صادر کند.) [مست] پاسخ داد که: برو و صبح بیا؛ چرا که قاضی نیمه‌شب بیدار نیست.

    معنی واژگان: –

    آرایه های ادبی: بیدار: می‌تواند ایهام داشته باشد: ۱- مقابل خواب ۲- آن که هشیار نباشد / صبح و شب: تضاد و تناسب / رو و آی: فعل امر برو و بیا = تضاد در افعال

    مفهوم: مسئولان به فكر آسایش و خوشی مردم نیستند.

    ۴.

    گفت: «نزدیک است والی را سرای، آن‌جا شویم»
    گفت: «والی از کجا در خانهٔ خَمّار نیست؟»

    محتسب گفت: خانهٔ حاکم نزدیک است به آنجا برویم. [مست] جواب داد: از کجا معلوم که خود والی الان در میخانه نباشد؟ (مست نباشد!)

    معنی واژگان: والی: حاكم، فرماندار، استاندار / سرا: خانه، منزل / را: اضافه گسسته، فک اضافه (سرایِ والی) / شویم: رویم / خَمّار: می‌فروش (خانه خمار، میخانه)

    آرایه های ادبی: والی از كجا در خانه خمار نیست: از كجا معلوم كه والی خود در میخانه نباشد؟ = استفهام تأکیدی است؛ یعنی بله حتماً آنجاست. / جا، کجا: جناس ناهمسان / است، نیست: تضاد

    مفهوم: فاسد بودن مسئولان جامعه

    ۵.

    گفت: «تا داروغه را گوییم، در مسجد بخواب»
    گفت: «مسجد خوابگاه مردم بدکار نیست»

    محتسب گفت: تا نگهبان را با خبر کنم برو و در مسجد بخواب. [مست] گفت: مسجد جای افراد بدکار نیست. (گوییم: فعل مضارع التزامی)

    معنی واژگان: داروغه: پاسبان و نگهبان / را: به معنای به = داروغه را: به داروغه

    آرایه های ادبی: قلمرو ادبی: گفت، مسجد: تكرار / بخواب، خوابگاه: اشتقاق یا هم‌ریشگی (رشته انسانی)

    مفهوم: بی توجهی و بی احترامی مسئولان به اماكن مقدس (دستور به داخل شدن مست به مسجد)

    ۶.

    گفت: «دیناری بده پنهان و خود را وارهان»
    گفت: «کار شرع، کارِ دِرهم و دینار نیست»

    محتسب گفت: پنهانی به من رشوه بده و خود را خلاص کن. گفت: رشوه در دین جایگاهی ندارد.

    معنی واژگان: دینار: سكه طلا، واحد پول / وارهان: آزاد كن، نجات بده / شرع: راه دین، شریعت / درهم: سکه نقره، درم

    آرایه های ادبی: درهم و دینار: تناسب

    مفهوم: رواج رشوه خواری

    ۷.

    گفت: «از بهر غَرامت، جامه‌ات بیرون کُنم»
    گفت: «پوسیده است، جز نقشی ز پود و تار نیست»

    محتسب گفت: برای خسارت، لباست را از تنت بیرون‌ می‌آورم. جواب داد: لباس من پوسیده و نخ‌نما است.

    معنی واژگان: از بهرِ: برای (با بحر به معنای دریا اشتباه نشود) / غرامت: تاوان، جبران خسارت مالی و غیر آن

    آرایه های ادبی: جامه، پود و تار: تناسب / نقشی ز پود و تار نیست: کنایه از نخ‌نما بودن و فرسودگی جامه / جامه ات را بیرون کنم: کنایه، آن را از تو می‌گیرم / پود، تار: تضاد

    مفهوم: فقر و تهیدستی مردم – رشوه خواری و فساد حکومت

    ۸.

    گفت: «آگه نیستی کز سر درافتادت کلاه»
    گفت: «در سر عقل باید، بی‌کلاهی عار نیست!»

    محتسب گفت: خبر نداری که کلاه از سرت افتاده است و یا خبر نداری که تعادل خودت را از دست داده‌ای. [مست] جواب داد: در سر عقل باید باشد؛ کلاه نداشتن عیب و عار نیست.

    معنی واژگان: آگه: مخفف آگاه / (افتادت): جابه جایی ضمیر؛ كلاه از سرت افتاد، در قدیم بدون كلاه و دستار بودن ننگ و بی ادبی به شمار می‌رفت / درافتاد: افتاد / عار: ننگ، رسوایی، بدنامی

    آرایه های ادبی: سر و کلاه: تناسب / مصرع دوم بیت، ضرب‌المثل است. (تمثیل)

    مفهوم: کم اهمیتی ظاهر و اهمیت باطن

    ارتباط معنایی: تن آدمی شریف است به جان آدمیت / نه همین لباس زیباست نشان آدمیت»

    ۹.

    گفت: «می بسیار خوردی، زان چنین بی‌خود شدی»
    گفت: «ای بیهوده گو، حرفِ کم و بسیار نیست!»

    محتسب گفت: شراب زیاد نوشیده‌ای. به همین دلیل مست شده‌ای. گفت: ای فرد بیهوده‌گوی، بحث کم و زیاد نوشیدن نیست. نفس عمل مهم است وگرنه حرام، حرام است.

    معنی واژگان: می: باده، شراب / زان: از آن، به این دلیل / بیهوده گو: صفت فاعلی مركب کوتاه (بیهوده‌گوینده)

    آرایه های ادبی: كم، بسیار: تضاد / خود، خورد : جناس

    مفهوم: خود خطا و حرام بودن گناه مهم است، نه مقدار ارتكاب آن

    ۱۰.

    گفت: «باید حد زند هشیارْ مردم، مست را»
    گفت: «هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست!»

    محتسب گفت: باید مردم هوشیار، افراد مست را مجازات کنند. [مست] پاسخ داد: یک هشیار نشان بده در این جامعه، کسی هشیار نیست.

    معنی واژگان: حد: مجازات شرعی، تازیانه / هشیارْ مردم: تركیب وصفی وارونه (مردمِ هشیار)

    آرایه های ادبی: مست و هشیار: تضاد / هشیار: تکرار

    مفهوم: فراگیر بودن فساد در جامعه


    ارائه شده توسط : حسین ایزدی

    در وب سایت : جم نما

    ثبت دیدگاه برای این مطلب
    نظرات شما عزیزان
    هیچ نظری برای این پست ارسال نشده است
    نظرسنجی

    به نظرتان بیشتر چه محتوای در جــم نـما منتشر شود؟

    مطالب پیشنهادی مشابه
    تفاوت و شباهت مستطیل و مربع
    تفاوت و شباهت مستطیل و مربع چهارشنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۰ و بازدید : 110,202نفر
    خلاصه درس دفاع از میهن کتاب فارسی پنجم
    خلاصه درس دفاع از میهن کتاب فارسی پنجم شنبه ۶ آذر ۱۴۰۰ و بازدید : 61,048نفر
    نوعی پیمانه در بقالی ها که اجناس فله را با آن پر می کنند
    نوعی پیمانه در بقالی ها که اجناس فله را با آن پر می کنند سه شنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۱ و بازدید : 53,176نفر
    کلماتی که با ات جمع بسته میشوند
    کلماتی که با ات جمع بسته میشوند شنبه ۱۰ مهر ۱۴۰۰ و بازدید : 44,861نفر
    چند جمله که نهاد مفعول متمم فعل داشته باشد
    چند جمله که نهاد مفعول متمم فعل داشته باشد جمعه ۹ مهر ۱۴۰۰ و بازدید : 41,143نفر
    معنی دوکس رنج بیهوده بردند و سعی بی فایده کردند یکی آنکه اندو
    معنی دوکس رنج بیهوده بردند و سعی بی فایده کردند یکی آنکه اندو یکشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۰ و بازدید : 39,373نفر
    عضو اصلی تنفس ماهی که به وسیله آن اکسیژن موجود در آب را جذب م
    عضو اصلی تنفس ماهی که به وسیله آن اکسیژن موجود در آب را جذب م چهارشنبه ۱۷ فروردین ۱۴۰۱ و بازدید : 37,535نفر
    معنی گنج حکمت راه تندرستی فارسی دهم
    معنی گنج حکمت راه تندرستی فارسی دهم دوشنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۰ و بازدید : 36,117نفر
    یک متن که کلمه های خودآموزخودبینخودپسندخودجوشخودکار
    یک متن که کلمه های خودآموزخودبینخودپسندخودجوشخودکار یکشنبه ۷ آذر ۱۴۰۰ و بازدید : 33,817نفر
    بزرگترین عدد زوج طبیعی سه رقمی
    بزرگترین عدد زوج طبیعی سه رقمی پنجشنبه ۴ آذر ۱۴۰۰ و بازدید : 30,821نفر
    برچسب ها
    اهنگ محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت
    محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت نقش دستوری
    شعر محتسب مستی به ره دید همای
    معنی گفت باید حد زند هشیار مردم مست را
    شعر مست و هشیار پروین اعتصامی با معنی
    گفت کار شرع کار درهم و دینار نیست معنی
    در سر عقل باید بی کلاهی عار نیست
    مفهوم جرم راه رفتن نیست ره هموار نیست
    آمار جم نما
    تعداد گنجینه مطالب : 18,405 پست لایک کننده : 38,638 نفر تعداد لایک ثبت شده : 153,527 نفر مطالب محبوب بالای 10 لایک : 1,389 پست مطالب بالای هزار بازدید : 1,581 پست نظرات ثبت شده شما عزیزان : 5,829 نظر بازدید کل : 13.906M نفر

    © All Rights Reserved by:GemNamaGroup

    2019-2025