پدر زیست شناسی نوین ایران

هشتم شهریور ماه مصادف است با سالروز درگذشت دکتر محمود بهزاد که به پدر زیست شناسی نوین ایران معروف بود.

به گزارش خبرگزاری از رشت، سردیس پدر زیست شناسی نوین ایران، یکی از چهار سردیسی است که در سبزه میدان رشت (دور حوض) نصب شده است؛ آن هم زمانی که هنوز «دکتر محمود بهزاد» در قید حیات بود.

نصب سردیس‌های فرهیختگان گیلان و تجلیل در زمان حیات، از حرکت‌های فرهنگی ماندگار شورای نخست شهر رشت بود که دیگر تکرار نشد.

دكتر محمود بهزاد در۱۲ اسفند ۱۲۹۲، زمانی در رشت متولد شد که چندماهی از آغاز جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک می‌گذشت. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در رشت گذراند و جزء نخستین دیپلمه‌های گیلان بود. پس از اتمام دوره متوسطه، در سال ۱۳۱۱ وارد دانشسرای عالی شد و در سال ۱۳۱۴ با كسب مدال شاگرد اولی در رشته «علوم طبیعی و تربیتی» فارغ التحصیل شد.

پس از خدمت سربازی، پنج سال در كرمانشاه به تدریس پرداخت و سپس به رشت بازگشت. یك سال نیز در سمنان ماند و همزمان با تدریس، زمین شناسی آن ناحیه را هم مورد مطالعه قرار داد که نتیجه‌اش روشن شدن وضع دوران‌های زمین‌شناسی بود.

به دلیل آشنایی کامل با زبان فرانسوی و مطالعات مداوم، «کتاب داروین چه می گوید؟» را به سال ۱۳۲۲ تالیف و کتاب «راز وراثت» اثر ژان روستان را در سال ۱۳۲۳ ترجمه کرد.

در سال ۱۳۲۴ همزمان با تدریس در دبیرستان البرز تهران، در دانشكده داروسازی ثبت نام كرد و در سال ۱۳۲۸ توانست مدرك دكترای داروسازی دریافت کند.

از سال ۱۳۳۹ به مدت ۱۵سال در دبیرستان رازی، علوم طبیعی را به زبان فرانسوی تدریس كرد. در همین سال با ترجمه کتاب «سرگذشت زمین» تالیف جورج گاموف برنده جایزه سلطنتی شد. ترجمه «روانشناسی فیزیولوژیک» بسال ۱۳۴۸ از دیگر ترجمه‌های اوست که موجب شد برای تدریس روانشناسی فیزیولوژیک به دانشگاه تهران دعوت شود.

گرایش اصلی دكتر بهزاد تعلیم عملی زیست شناسی است. وی در دانشگاه تهران، دانشگاه ملی و دانشسرای عالی نیز تدریس می‌كرد و فرهیختگانی چون؛ دكتر گنج بخش (جراح) دكتر فرهود (متخصص ژنتیك) و دكتر عبدالحسین زاهدانی ( استاد اقتصاد در امریكا ) از شاگردان وی هستند.

دكتر بهزاد به سه زبان فرانسه، انگلیسی و آلمانی آشنایی داشت و با بیش از ۶۰ سال تدریس در زمینه‌های مختلف زیست شناسی، فیزیولوژی و ژنتیك به عنوان «پدر زیست شناسی نوین ایران» معروف شد.

دكتر بهزاد در زمان باز نشستگی در سال ۱۳۴۱ با حكم هیأت وزیران ایران، سازمان كتاب‌های درسی را تأسیس و مسئول اصلاح لغزش‌ها و نقایص كتاب‌های درسی و برقراری رسم الخط واحد بود. وی مدت ۲ سال ریاست این سازمان را به عهده داشت و با تلاش وی همه كتاب‌های درسی ایران از دوره ابتدایی تا پایان متوسطه تدوین و تألیف شد.

دكتر بهزاد در سال ۱۳۶۰ به زادگاه خود بازگشت و همکاری خود را با انجمن داروسازان گیلان و نظام پزشكی و دیگر مؤسسات وابسته ادامه داد. داروخانه شرق- كه وی در آن حضور داشت- به یك مركز مشاوره امور تندرستی تبدیل شده بود. وی در روزهای پايانی عمر، مشغول ویرایش كتاب‌های مترجمان و مؤلفان رشته‌های پزشكی بود و چندین كتاب در دست تألیف و ترجمه داشت كه مهمترین آن‌ها مقاله « تكامل هوش در آدمی » است.

دکتر بهزاد پرکارترین نویسنده و مترجم کتاب‌های علمی در ایران است. تعداد تألیفات و ترجمه‌های او به ۹۸ جلد کتاب (در ۷۲ عنوان) می‌رسد که ۶۳ کتاب را به تنهایی و ۳۵ کتاب دیگر را به یاری دیگران تألیف و ترجمه کرده است.

تألیفات شامل بیولوژی برای همه، آیا به راستی انسان زاده میمون است؟، بدن من، علوم سال سوم دبستان های کشور، علوم سال چهارم دبستان های کشور، نکاتی چند درباره ژنتیک، نکاتی چند درباره فیزیولوژی عمومی، نکاتی چند درباره زیست شناسی، نکاتی چند درباره روانشناسی فیزیولوژیک، داروینیسم و تکامل (با ۹ بار تجدید چاپ)، گیاه شناسی برای سال ششم طبیعی، علم، روانشناسی حیوانی، تئوری تکامل روانشناسی، مغز آدمی از دیدگاه روانشناسی، جانور شناسی(در ۱۶ جلد)، قانون جنگل. ترجمه ها: راز وراثت، قرن داروین، اسرار مغز آدمی، تن آدمی، علم وراثت، رمز تکوین، اسرار بدن، زنگی ما به چه موادی بسته است، حیات و انرژی، بیوگرافی پیش از تولد، فقط یک تریلیون، روانشناسی فیزیولوژیک، جهان از چه ساخته شده است، سرگذشت زمین، جهان چگونه آغاز شد، شناخت حیات، زندگی گیاهی، سرچشمه زندگی، سرگذشت زیست شناسی، زیست شناسی B.S.C.S، محدودیت های رشد، زمین در خطر، تکامل، گیاه شناسی، کانیهای جهان، وراثت و طبیعت آدمی، پاولف، آیا به راستی مردان برتر از زنان اند؟ جهان در سراشیبی سقوط، دانشنامه عمومی (جهان جانداران). و غیره ....

در شهریور سال ۷۹ در مراسمی از سوی فرهنگستان علوم پزشكی كشور از مقام علمی دكتر محمود بهزاد و یك عمر تلاش او تجلیل شد.

شادوران بهزاد، درهشتم شهریور سال ۱۳۸۶ به دیدار حق رفت و در گورستان سلیمانداراب رشت به خاک سپرده شد.

---

ارائه شده توسط : حسین ایزدی

در وب سایت : جم نما