پشت دیوار آنچه گویی هوشدار از کیست

درس پانزدهم / درآمدی بر ادبیات تعلیمی

نبايد سخن گفت ناساخته نشايد بريدن نينداخته

ناساخته : نسنجيده ، صفت مفعولي در نقش قيدي. /نينداخته: اندازه نكرده ، صفت مفعولي در نقش قيدي./مصراع دوم تمثيلي است براي مصراع اول و آن را براي تاكيد بر « سنجيده گويي و پرورده گويي » آورده است./ معني: نبايد نسنجيده و نينديشيده سخن گفت: همان طور كه اندازه نگرفته بريدن پارچه را بريدن شايسته نيست. مفهوم: معادل ضرب المثل « گز نكرده پاره كردن» است و مشابه مصراع « اول انديشه وانگهي گفتار» و مصراع « نخست انديشه كن آن گه سخن گو» است. ارتباط معنايي دارد با بيت بعدي و ابيات زير :

سخـــن پيش فــرهنگيان سخته گوي بـه هر كـس نــوازنـده و تـازه روي

سخــن بشنـاس و آنـگه گــو ، ازيــرا كـه بـي نقطه نگـردد خط ز پـرگـار

سخـــن را تـانــداري پــاك از زنــگ زدل هــا كــي زدايــد زنـگ و زنگار

بــه گفتــار اگــر دُر فشــانــد كسـي خمـوشي به بسيــار از آن بهتر است

خــردمنـد خـاموش بـود چـون صـدف اگـر خـود درونـش پر از گوهر است

بـريــدي تـو نــاكــرده گــز جامـه را نخــوانــدي تـو پـايـان شهنـامه را

سخـت انــديشه كــن آن گــاه گفتــار پــاي بسـت آمـده است و بس ديوار

سخـن گفتـه دگـر بـاره نيايـد بـه دهان اول انديشه كنـد مـرد كه عاقل باشد

---

ارائه شده توسط : حسین ایزدی

در وب سایت : جم نما