کاربرد سنگ آذرین ریولیت ویژگی و مشخصات

| | | | | |

ریولیت یکی از سنگ های آتشفشانی مشهور در طول تاریخ است که ظاهری شبیه گرانیت دارد و در گذشته از آن برای ساخت سلاح هایی همچون تیر و نوک نیزه استفاده می شده است.

امروزه از ریولیت به صورت محدود در صنعت ساختمان سازی و تولید استفاده می شود.

برای آشنایی با مشخصات ظاهری، نحوه شکل گیری و کاربردهای ریولیت در ادامه مقاله با کوکا همراه شوید.

ریولیت چیست؟

ریولیت یک سنگ آذرین اکستروژن سرشار از سیلیس است که در سراسر جهان یافت می شود و از نظر ظاهر و ترکیبات موجود در آن بسیار شبیه گرانیت می باشد اگرچه از نظر نحوه شکل گیری با هم متفاوت هستند.

ترکیبات ریولیت

ریولیت یک سنگ فلسیک است به این معنا که حاوی مقادیر قابل توجهی دی اکسید سیلیکون یا سیلیس می باشد، به همین دلیل گدازه های ریولیت بسیار چسبناک است.

بیش از 20 درصد سنگ ریولیت از کوارتز و بیش از 35 درصد آن از فلدسپات قلیایی تشکیل شده است. ریولیت های قلیایی آن هایی هستند که بیش از 90 درصد آن ها را فلدسپات های قلیایی تشکیل داده است.

از جمله ترکیبات تشکیل دهنده ریولیت می توان به کوارتز، پلاژیوکلاز، سانیدین و مقادیر کمی هورنبلاند و بیوتیت اشاره کرد.

با این حال ساختار و ترکیبات موجود در ریولیت به میزان سرمایش آن در هنگام شکل گیری بستگی دارد، اگر روند خنک شدن آهسته باشد احتمالا سنگ بیشتر از کریستال های بزرگ و منفرد به نام فنوکریست ها (درشت بلورها) یا میکرو کریستالین ها یا حتی ماتریس های شیشه ای تشکیل شود.

فنوکریست ها معمولا شامل کوارتز، بیوتیت، هورنبلاند، پیروکسین، فلدسپات یا آمفیبول می باشند.

در حالی که اگر فرایند خنک شدن سریع رخ دهد باعث ایجاد ریولیت های شیشه ای شامل پومیس، پرلیت، ابسیدین و پیچستون می شود.

مشخصات ظاهری ریولیت

ریولیت سنگی با بافت معمولا بسیار یکنواخت است اما می تواند هر نوع بافتی – از شیشه صاف گرفته تا سنگ ریز دانه ای تا مواد حاوی کریستال های آشکار – داشته باشد و سختی و سفتی آن به ترکیب و میزان سرمایش حین شکل گیری آن بستگی دارد.

این سنگ معمولا در طیف وسیعی از رنگ های کم رنگ از صورتی گرفته تا سفید و خاکستری یافت می شود.

نحوه شکل گیری ریولیت

ریولیت معمولا در طول فوران های آتشفشانی حاشیه قاره ها شکل می گیرد، در طی این فوران ها گدازه های سرشار از سیلیس به قدری چسبنده هستند که به صورت جریان گدازه ای جاری نمی شوند بلکه احتمالا به حالت انفجاری از آتشفشان به بیرون پرتاب می شوند.

در بعضی موارد گدازه هایی که به صورت جزئی به شکل گرانیت جامد در آمده اند نیز ممکن است از آتشفشان خارج شده و به ریولیت تبدیل شود.

فوران هایی که باعث شکل گیری ریولیت ها می شوند در طول تاریخ زمین شناسی و در سراسر دنیا رخ داده اند و ریولیت در سراسر کره زمین یافت می شود اما به ندرت در فوران های اقیانوسی ایجاد می شود و معمولا در جزایر بسیار دور از سرزمین های خشکی وسیع نمی توان آن را یافت.

بسته به میزان داغ شدن گدازه این سنگ اشکال مختلفی می تواند به خود بگیرد.

تفاوت ریولیت و گرانیت

همان طور که گفتیم ریولیت از فوران آتشفشانی شدید ایجاد می شود در حالی که گرانیت از جامد شدن گدازه های زیر سطح زمین به وجود می آید.

اگرچه گرانیت و ریولیت از نظر شیمیایی شبیه به هم هستند اما گرانیت اغلب حاوی موسکویت معدنی است که به ندرت در ریولیت یافت می شود. همچنین احتمالا ریولیت حاوی مقادیر پتاسیم بیشتری نسبت به سدیم می باشد اما این عدم تعادل در گرانیت اغلب نادر می باشد.

کاربردهای ریولیت

در گذشته از سنگ ریولیت برای ساخت نوک تیرهای کمان و نیزه ها استفاده می شده است با این حال نمی توان گفت این سنگ برای ساخت سلاح ایده آل بوده زیرا ترکیب آن متغیر است و به راحتی دچار شکستگی می شود.

امروزه در موارد بسیار کم از ریولیت در ساخت و ساز یا تولید استفاده می شود زیرا بسیار شکننده است و ترکیبات موجود در آن ثابت نیستند.

به طور کلی از این سنگ معمولا زمانی که مواد ساختمانی محلی بهتری در دسترس نباشد برای تولید سنگ های خرد شده بهره می برند.

برخی موارد استفاده احتمالی ریولیت عبارتند از:

در برخی موارد دیده شده سنگ های قیمتی داخل ریولیت ها شکل گرفته اند، زمانی که گدازه خیلی سریع خنک می شود و گاز، داخل سنگ به دام می افتد حفره هایی در آن ایجاد می شود که به مرور زمان و با راه یافتن آب و گاز به داخل آن به سنگ های قیمتی همچون اوپال، یشم، عقیق، توپاز و یا زمرد قرمز تبدیل می شود.

سنگ ریولیت آذرین درونی است یا بیرونی؟

ریولیت جزو سنگ های آذرین درونی به شمار می رود زیرا با خارج شدن گدازه های آتشفشانی داخل زمین و خنک شدن آن ها ایجاد می شود.

ارائه شده توسط : حسین ایزدی

در وب سایت : جم نما