یکجانشینی را تعریف کنید

یک‌جانشینی یا آبادی‌نشینی سبکی از زندگی است که در آن، مردم یک محل، تمامی سال را در یک محل یا آبادی بگذرانند و کوچ‌نشینی نکنند. یک‌جانشینی عکس حالت کوچ‌نشینی است.[۱]

به یک‌جانشینی اجباری ایلات و عشایر اصطلاحاً تَخته‌قاپو گفته‌می‌شود. در طول تاریخ بسیاری از پادشاهان جهان برای کنترل بهتر مناطق زیر دست خود بسیاری از مردم کوچ‌نشین را اجباراً وادار به زندگی یک‌جانشینی می‌کردند و آن‌ها را در روستاهای تازه‌ای اسکان می‌دادند.

پیشینه

در آغاز زمانی که اقتصاد برپایه گردآوری خوراک و صید و شکار قرار داشت، انسان‌ها بر روی زمین در حال حرکت و کوچ بودند. اقوام شکارگر و گردآورندگان آذوقه اغلب جایگاه ثابتی نداشتند و همواره در پی صید و شکار و گردآوری آذوقه که معمولاً از ریشه گیاهان خوردنی و میوه‌های جنگلی تشکیل می‌شد، از سرزمینی به سرزمین دیگر کوچ می‌کردند. اوضاع و احوال طبیعی در اغلب مناطق چنان بود که تشکیل هر گونه اقامتگاه بزرگ و دائمی را غیرممکن می‌ساخت.

آشنا شدن انسان به امور کشاورزی و بار آوردن آذوقه و یافتن سرزمین‌های مستعد، اندک اندک او را از صورت صحرانشینی و بیابان‌گردی به یکجانشینی و تشکیل سکونتگاه‌های دائمی و دهکده‌های پایدار هدایت کرد. از اینرو زندگی انسان بر روی زمین به دو گونه صحرانشینی و یکجانشینی پدیدار شده‌است لیکن میان این دو شکل زندگی حالت یا مرحله دیگری نیز وجود دارد که آن را نیمه کوچندگی یا نیمه یکجانشینی می‌توان نامید. نیمه کوچندگی نوعی سکونت دوگانه ییلاق - قشلاقی است و انسان‌ها با این شیوه زندگی نیمی از سال را در دشتها و نیمی دیگر را در کوهستانها می‌گذرانند و شاید بتوان این نوع زندگی را دو جانشینی یا سکونت دوگانه نیز اطلاق کرد.

ارائه شده توسط : حسین ایزدی

در وب سایت : جم نما